İhracat ve İthalat Endeksleri Üzerine Değerlendirme
2024 yılı Haziran ayında Türkiye’nin dış ticaret verileri, ihracat ve ithalat endekslerinde önemli değişiklikler göstermektedir. Bu veriler, ülkenin ekonomik durumunu anlamak için kritik bir öneme sahiptir. İhracat birim değer endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre %0,6 azalma gösterirken, ithalat birim değer endeksi %1,4 artış kaydetmiştir. Bu durum, genel olarak dış ticaretin dinamiklerini etkilemektedir.
İhracat miktar endeksi ise, Haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,0 azalmıştır. Bu azalma, özellikle gıda, içecek ve tütün sektöründe %7,2 oranında görülmüştür. Ancak, ham maddelerde (yakıt hariç) %5,7’lik bir artış gözlemlenirken, yakıtlar alanında da %20,6’lık bir artış dikkat çekmektedir. Bu veriler, ekonomik büyüme ve sürdürülebilirlik açısından önemli bir gösterge sunmaktadır.
İthalat Birim Değer Endeksi
İthalat birim değer endeksi, Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,4 artış göstermiştir. Bu artış, ithalatın maliyet yapısındaki değişiklikleri yansıtmaktadır. Özellikle yakıt sektöründe %8,4’lük bir artış, enerji fiyatlarındaki dalgalanmaların etkisini göstermektedir. Bununla birlikte, ham maddelerde (yakıt hariç) %1,7, imalat sanayinde ise %1,3’lük bir azalma yaşanmıştır. Bu durum, imalat sektöründeki rekabet gücünün azaldığını ve maliyetlerin arttığını göstermektedir.
Dış Ticaret Endeksleri
Dış ticaret endeksleri, Türkiye’nin ithalat ve ihracat performansını değerlendirmede önemli bir araçtır. Aşağıda, 2024 yılı Haziran ayı itibarıyla ihracat ve ithalat endekslerine dair veriler sunulmaktadır:
| İhracat | İthalat | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Endeks | Endeks | |||||
| Sektörler (SITC Rev.4) | Haziran 2023 | Haziran 2024 | Değişim (%) | Haziran 2023 | Haziran 2024 | Değişim (%) |
| Birim değer endeksleri | ||||||
| Genel | 115,0 | 114,4 | -0,6 | 127,6 | 129,4 | 1,4 |
| Gıda, içecek ve tütün | 98,2 | 103,0 | 4,9 | 113,8 | 112,0 | -1,6 |
| Hammaddeler (yakıt hariç) | 117,4 | 115,9 | -1,3 | 134,5 | 132,2 | -1,7 |
| Yakıtlar | 136,1 | 138,2 | 1,6 | 153,0 | 165,8 | 8,4 |
| İmalat (gıda, içecek ve tütün hariç) | 116,3 | 114,8 | -1,4 | 113,1 | 111,6 | -1,3 |
| Sitc’de başka bir yerde sınıflandırılamayan mallar | 163,3 | 188,2 | 15,2 | 188,5 | 217,8 | 15,6 |
| Miktar endeksleri | ||||||
| Genel | 143,8 | 132,4 | -8,0 | 114,7 | 108,2 | -5,7 |
| Gıda, içecek ve tütün | 140,2 | 130,1 | -7,2 | 157,4 | 149,0 | -5,3 |
| Hammaddeler (yakıt hariç) | 148,3 | 156,6 | 5,7 | 112,2 | 111,5 | -0,7 |
| Yakıtlar | 186,7 | 225,2 | 20,6 | 87,9 | 85,2 | -3,1 |
| İmalat (gıda, içecek ve tütün hariç) | 148,7 | 134,1 | -9,8 | 119,5 | 118,5 | -0,8 |
| Sitc’de başka bir yerde sınıflandırılamayan mallar | 30,0 | 13,8 | -54,1 | 335,7 | 159,3 | -52,5 |
Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış Veriler
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi, 2024 Mayıs ayında 158,7 iken, 2024 Haziranında %3,0 oranında azalarak 153,9 olmuştur. Bu durum, ekonomik dalgalanmaların ihracat üzerindeki etkisinin bir göstergesidir. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise, 2023 yılı Haziran ayında 158,9 olan ihracat miktar endeksi, 2024 yılı Haziran ayında %2,2 oranında azalarak 155,4 seviyesine düşmüştür.
İthalat miktar endeksi ise, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre 2024 Mayıs ayında 118,1 iken, 2024 Haziranında %3,9 oranında artarak 122,7 olmuştur. Bu artış, ticaretin canlılığına işaret etmektedir. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise, 2023 yılı Haziran ayında 123,9 olan ithalat miktar endeksi, 2024 yılı Haziranında %1,2 oranında azalarak 122,5 olmuştur.
Dış Ticaret Haddi
Dış ticaret haddi, ihracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanmaktadır. 2023 yılı Haziran ayında 90,2 olarak elde edilen dış ticaret haddi, 2024 yılı Haziran ayında 1,8 puan azalarak 88,4 olmuştur. Bu durum, ülkelerin dış ticaret dengesi üzerinde önemli etkilere yol açabilir ve ekonomik stratejilerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Sonuç olarak, Türkiye’nin dış ticaret verileri, hem ihracat hem de ithalat alanında dalgalanmalar göstermektedir. İhracatın azalması ve ithalatın artması, ekonomik büyüme için önemli bir uyarı niteliği taşımaktadır. Bu verilerin dikkatli bir şekilde analiz edilmesi, gelecekteki ekonomik stratejilerin belirlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
