Lübnan ve İsrail Arasındaki Gerginlik: Yeni Bir Savaşın Eşiğinde
Hizbullah ve İsrail ordusunun karşılıklı şiddetli ateşi, gergin sınırın ötesinde bölgesel bir savaş korkusunu artırıyor. 2006 yılında yaşanan savaşın ardından, Lübnan’ın durumu bugün çok daha karmaşık bir hale gelmiş durumda. Ülke, yıllarca süren siyasi ve ekonomik krizlerle boğuşuyor. Bu krizler, Lübnan’ı borçlu, istikrarlı bir elektrik kaynağı olmayan, düzgün bir bankacılık sistemi bulamayan ve yaygın bir yoksullukla karşı karşıya bıraktı.
Hizbullah’ın askeri gücünün çok daha fazla olması nedeniyle yeni bir savaşın çok daha yıkıcı ve uzun süreli olacağına dair endişeler var. 7 Ekim’de Gazze’de İsrail-Hamas savaşının başlamasından bir gün sonra, Hizbullah ve İsrail roket ve insansız hava araçları atmaya başlamıştı. Ancak çatışma çoğunlukla sınır kasabalarıyla sınırlı kalmış durumda. Geniş çaplı bir savaş tehdidi ile Lübnan, hastanelerini erzakla donatmaya ve devlet okullarını sığınacak yer arayan insanlara açmak için hazırlık yapmaya çalışıyor.
Uluslararası Yardım ve Yönetim Planları
Uluslararası yardım kuruluşu Mercy Corps’un Beyrut ofisinin başında bulunan Laila Al Amine, İsrail’in geçen ay Beyrut’un güneyinde düzenlediği hava saldırısının, insani yardım kuruluşları ile Lübnan hükümeti arasında bir toplantı telaşına yol açtığını belirtti. Mercy Corps, hükümete yardım çabalarında yardımcı olan 60 kadar kuruluştan biridir. Hükümet ve BM kuruluşları, iki olası senaryoyu özetleyen kapsamlı bir müdahale planı hazırladı. Bu senaryolar, 2006 savaşına benzeyen ve yaklaşık 250,000 kişinin yerinden olacağı sınırlı bir tırmanma ile en az 1 milyon kişinin yerinden olacağı en kötü senaryo olan “kontrolsüz çatışma” şeklindedir.
| Senaryo | Yerinden Edilen Kişi Sayısı | Maliyet (Aylık) |
|---|---|---|
| Sınırlı Tırmanma | 250,000 | 50 Milyon Dolar |
| Kontrolsüz Çatışma | 1,000,000 | 100 Milyon Dolar |
Lübnan hükümeti acil durum için gerekli finansmanın kreditörlerden ve insani yardım kuruluşlarından sağlanacağını belirtiyor. Ancak yetkililer, şu anda yerinden edilmiş 100,000 ve çatışma bölgelerinde yaşayan tahmini 60,000 kişinin bakımı için gereken fonları bulmakta zorlanıyor. Bu durum, ayda yaklaşık 24 milyon dolara mal oluyor. Çevre Bakanı Nasır Yasin, Pazar günü yapılan acil hükümet toplantısının ardından, sabahki saldırıların planı değiştirmeyeceğini ifade etti.
Ekonomik Zorluklar ve Yoksulluk
Lübnan, on yıllardır süren yolsuzluk ve siyasi felç nedeniyle büyük bir ekonomik krizle karşı karşıya. Ülkenin bankaları neredeyse hiç çalışmıyor ve elektrik hizmetleri, özel dizel jeneratör sahiplerinin ve yakıt tedarikçilerinin eline geçmiş durumda. Kamu hizmetleri, işlevlerini asgari düzeyde yerine getirebilmek için yardım gruplarına ve uluslararası bağışçılara muhtaç. Bir zamanlar nispeten rahat bir yaşam süren Lübnanlılar, artık hayatta kalabilmek için gıda ve mali yardım almak zorunda kalıyor.
2020 yılında COVID-19 salgını, Lübnan ekonomisini daha da hırpaladı. Beyrut limanındaki patlama ise başkentin kalbindeki birçok mahalleyi yok etti. Lübnan’ın bankaları ve yönetici eliti, Uluslararası Para Fonu’nun kurtarma paketinin bir koşulu olarak acı verici reformlara direnirken, altyapı bozulmaya devam etti ve yaşam koşulları kötüleşti. Yetkililerin ekonomiyi yeniden inşa etmek için bel bağladığı turizm de, İsrail ile yaşanan sınır çatışmalarından bu yana büyük bir darbe aldı.
Mülteci Sorunu ve Sağlık Sistemi
2006’dan farklı olarak Lübnan, ülkelerindeki çatışmalardan kaçan 1 milyondan fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor. Sağlık Bakanı Firas Abiad, bu ayın başlarında AP’ye yaptığı açıklamada, Suriyeli mültecilere yönelik uluslararası fonların azalmaya devam ettiğini ve Lübnan sağlık sisteminin topyekûn bir savaş durumunda ilave nüfusu tedavi etmek için yeterli donanıma sahip olmadığını ifade etti. Nisan ayında Yasin, ülkenin çatışmaya ve ardından gelen insani ihtiyaçlara yanıt vermek için gereken paranın yalnızca yarısına sahip olduğunu belirtmişti.
Altyapı ve Lojistik Sorunları
İsrail, 2006 yılında Lübnan’ın tek havaalanının pistlerini bombalayarak, havaalanını büyük ölçüde devre dışı bıraktı ve hava ve deniz ablukası uyguladı. Dünya Bankası’na göre, bu bombardıman kritik altyapıyı felce uğrattı ve mahalleleri yerle bir etti, yaklaşık 3,1 milyar dolar değerinde hasar ve kayıp meydana geldi. Ancak yardım grupları, sonunda ülkenin limanlarından ve zaman zaman da kalan sınırlı pist alanını kullanarak malzeme göndermeyi başardı.
BM savaşla ilgili değerlendirmesinde, yardım çabalarının insani bir krize yanıt vermediğini belirtti. “İnsanlar kötü sağlık koşullarından, açlıktan ya da hastalıktan ölmedi. Bombalar ve top mermileri yüzünden öldüler,” diyor BM OCHA, savaştan bir ay sonra yayınladığı bir raporda. 2011’deki ayaklanmanın ülkeyi iç savaşa sürüklediği komşu Suriye’ye kaçabilen çok sayıda Lübnanlı var. Bu kez sınırı geçmenin hem siviller hem de yardım grupları için ne kadar kolay olacağı belirsiz.
Güçlenmiş Hizbullah ve Askeri Kapasite
2006 yılında Hizbullah’ın cephaneliğinde yaklaşık 15,000 roket olduğu bildiriliyordu. Ancak günümüzde bu sayının neredeyse 10 katına çıktığına dair resmi olmayan tahminler var. Hizbullah, ayrıca hassas füzeler ve İran silahlarının varyantlarının yanı sıra Çin ve Rus silahları da dahil olmak üzere daha gelişmiş silahlar edinmiş durumda. Hizbullah, çatışmaya girebilecek İran destekli müttefik gruplardan oluşan bir ağa dayanıyor ve İsrail hava savunmasının daha az etkili olduğu insansız hava aracı cephaneliğini ve yeteneklerini de önemli ölçüde genişletti.
Lübnanlı yetkililer ve uluslararası diplomatlar, Gazze’de sağlanması zor bir ateşkes anlaşmasının güney Lübnan’da sükuneti sağlayacağını umuyor. Hizbullah, Gazze’de ateşkes sağlanması halinde sınır boyunca gerçekleştirdiği saldırıları durduracağını açıkladı. Ancak bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği, bölgedeki genel güvenlik durumu ve uluslararası müdahalelerin etkisine bağlı olarak belirsizliğini koruyor.
