ABD’nin Türkiye ile İlişkileri ve Yaptırım Uyarıları
Hassas teknolojilerin, özellikle askeri alanda, ABD’nin rakiplerinin eline geçmesini önleme çabalarına öncülük eden Ticaret Bakan Yardımcısı Matthew Axelrod, geçtiğimiz günlerde Ankara ve İstanbul’da Türk yetkililerle bir araya geldi. Bu toplantı, yasadışı ticareti durdurma çabalarının bir parçası olarak gerçekleştirildi ve Türk yöneticilere, ABD’nin hassas teknolojilerin Rusya’ya aktarımını engelleme konusundaki kararlılığı vurgulandı.
ABD, Türkiye’nin, Moskova’nın savaş makinesi için kritik öneme sahip olan Batı yapımı askeri bağlantılı donanımların Rusya’ya yönelik ihracatını azaltmaması durumunda bunun “sonuçları” olacağı konusunda uyarıda bulundu. The Financial Times (FT) gazetesinde yer alan habere göre, ABD, Türkiye’nin işlemciler, hafıza kartları ve amplifikatörler gibi elektronik cihazların yaptırımlara aykırı olarak Rus füzeleri ve hava araçlarına aktarımında bir merkez haline gelmesinden endişe duyuyor.
Türkiye’nin Stratejik Önemi ve İhtiyaçlar
Axelrod, Financial Times’a yaptığı açıklamada, “ABD teknolojisinin Rusya’ya yasadışı akışını durdurmak için Türkiye’nin yardımına ihtiyacımız var” dedi. Türk makamlarının bu konuda hızla ilerleme kaydetmesi gerektiği vurgusu yaptı. Aksi halde, ABD’nin yaptırım uygulamaktan başka bir seçeneği kalmayacağını belirtti. Bu durum, iki NATO müttefiki arasındaki ilişkilerin nasıl zedelendiğini gösteren bir işaret olarak değerlendiriliyor.
Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından, ABD ve AB ülkeleri Rusya’ya karşı kapsamlı yaptırımlar uygularken, Türkiye’nin bu kısıtlamalardan kaçınması, Washington’un dikkatini çekti. Türkiye’nin Rusya ile olan ticari ilişkilerini sürdürme kararı, iki ülke arasındaki ilişkilerde bir gerginlik yaratıyor. Bu bağlamda, Türkiye’nin Rusya ile olan askeri ve ticari ilişkileri, ABD’nin endişelerini artırıyor.
Türkiye’nin Ticaret Politikasındaki Zorluklar
ABD Hazine Bakanlığı’nın terörizm ve mali istihbarattan sorumlu müsteşarı Brian Nelson, geçtiğimiz yıl Türkiye’ye yaptığı bir ziyarette, Türkiye’nin askeri bağlantılı mal ticaretine yönelik rahatsızlığını dile getirmişti. Hazine Bakanlığı’nın raporlarına göre, Türkiye, Çin’in ardından Rusya’ya gönderilen ABD menşeli yüksek öncelikli malların dünyadaki en büyük ikinci kaynağı konumunda. Bu durum, Ankara’nın uluslararası yaptırımlara karşı nasıl bir tutum sergileyeceği konusunda büyük bir belirsizlik yaratıyor.
- ABD’nin yaptırım uyguladığı Türk şirketleri arasında 18 firma bulunuyor.
- Bu firmalar, Amerikan şirketlerinin hassas parçalarını satmak için özel lisanslar almak zorunda kalıyor.
- Axelrod’un, Ankara’ya bu ticaretin “acil bir sorun” olduğunu bildirdiği belirtiliyor.
Yaptırımların Etkisi ve Gelecek Beklentileri
FT’ye göre, Türkiye’nin askeri bağlantılı mal ihracatı 2023’te yüksek seviyelerden bir miktar gerilemiş durumda. Ancak bu gerilemenin nedeni, ABD Başkanı Joe Biden‘ın, yaptırım uygulanan bir Rus kuruluşuyla işlem yapan herhangi bir yabancı finans şirketine, doğrudan Rusya’nın askeri-sanayi üssüyle çalışıyormuş gibi muamele etmesine olanak tanıyan idarî emri olabilir. Bu durum, Türkiye’den ABD menşeli malların ithalatı için gereken maliyetleri artırdı.
Ticaret yetkilileri, “Son dönemde bazı ilerlemeler kaydedildi … ancak bu yeterli değil, çünkü hala çok yüksek” diyerek, Türkiye’nin bu konuda daha fazla çaba sarf etmesi gerektiğinin altını çizdi. Türkiye’nin, ABD’nin hassas teknolojilerinin Rusya’ya aktarımını engellemek için atacağı adımlar, iki müttefik arasındaki ilişkilerin geleceği açısından kritik bir öneme sahip.
Sonuç ve Değerlendirme
Türkiye’nin, ABD’nin uyarılarına kayıtsız kalması durumunda, ilişkilerde daha ciddi bir gerilim yaşanabilir. Özellikle, Türkiye’nin Rusya ile olan ticari ilişkilerini sürdürme kararı, sadece ekonomik değil, aynı zamanda jeopolitik sonuçlar da doğurabilir. Bu bağlamda, ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırımları ve uyarılarının, iki ülke arasındaki stratejik ilişkileri nasıl şekillendireceği büyük bir merak konusu olmaya devam ediyor.
