Ödemeler Dengesinde Genel Durum
Haziran ayı ödemeler dengesi verileri, ülkenin ekonomik sağlığına dair önemli göstergeler sunmaktadır. Bu verilerde, (i) beklentiden hafif yüksek cari fazla, (ii) net dengede finansman kalemi ve (iii) net hata noksanı gibi unsurların oluşturduğu “dengeli” bir kompozisyon dikkat çekmektedir. Güçlü turizm geliri, yerli bankaların uluslararası menkul kıymet satışı ve bankaların rekor borçlanması bu verilerin ana bileşenlerini oluşturmaktadır.
Geçtiğimiz hafta, 2024 yılı için cari açık tahminimizi aşağı çektik. Cari denge beklentimizden daha iyi, piyasaya yakın bir görünüm sergiliyor. 2024 Haziran ayında aylık cari denge, 0,4 milyar dolar fazla ile piyasa medyan tahminine yakın bir sonuç elde edilmiştir (+0,3). İş Yatırım tahmininin (+0,0) üzerinde gelen bu veriler, güçlü net turizm gelirlerine dayanmaktadır. Çekirdek cari fazla, altın ve enerji ticaretini hariç tuttuğumuzda 4,5 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. 2023 Haziran ayında cari fazla 0,8 milyar dolar, çekirdek cari fazla ise 5,6 milyar dolar ile daha yüksek seviyelerde gerçekleşmiştir. Bu durum, geçen yılın rakamlarının seriden çıkmasıyla son 12 aylık toplam cari açığın 0,3 milyar dolar artarak 24,8 milyar dolara yükselmesine neden olmuştur. Aynı dönemde, 12 aylık toplam çekirdek cari fazla ise 1,1 milyar dolar düşerek 39,5 milyar dolara gerilemiştir.
Özellikle, verilerin geçen yıla göre kötüleşmesi, çekirdek mal tarafındaki takvim etkilerinden kaynaklanmaktadır. Bayram kaynaklı işgücü kaybı, bu yılki Haziran ayına göre daha fazla olmuştur. Ancak, özetle ortada kötü bir veri yoktur. Manşet cari dengenin detaylarına baktığımızda, 5,6 milyar dolarlık hizmetler fazlasının yanında 4,1 milyar dolar mal ticareti açığı ve 1,1 milyar dolar gelirler açığı görmekteyiz. Hizmetler dengesinin büyük kalemlerinden biri olan brüt seyahat geliri, 5,5 milyar dolar ile yıldan yıla %10 artış göstermiştir. Ayrıca, brüt yolcu taşımacılığı geliri de 2,0 milyar dolar ile %5,5 artış sergilemiştir.
Finansman Girişi ve İlgili Detaylar
Net finansman girişi Mayıs rekoru sonrası sıfırlanıyor. Finans hesabında, Mayıs ayındaki 14,4 milyar dolarlık rekor yüksek sermaye girişi sonrası bir soluklanma yaşanmaktadır. Haziran ayında net finansman girişi yalnızca 0,1 milyar dolar olarak gözlemlenmiştir. Alt detayları aktör bazında incelediğimizde, bankalara 0,6 milyar dolar, genel hükümete 0,9 milyar dolar giriş, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) ve şirketlerden ise sırasıyla 0,2 ve 1,8 milyar dolar çıkış olduğu anlaşılmaktadır.
Alt detayları kanal bazında incelediğimizde, kredilerden 4,2, portföy yatırımlarından 0,6, ticari kredilerden 0,4, doğrudan yatırımlardan 0,4 milyar dolar giriş, efektif ve mevduattan ise 5,6 milyar dolar çıkış gözlemlenmiştir. Portföy kanalındaki girişlerin temel sebebi, yerli bankaların 1,4 milyar dolarlık uluslararası menkul kıymet satışı yapmasıdır. Aksi takdirde, yabancıların Türkiye’nin menkul kıymetlerinden net hareketinin çıkış yönlü olduğunu belirtmek önemlidir.
Devam eden süreçte, DİBS, banka eurotahvili ve ÖST tarafında 1,4 milyar dolarlık toplam giriş, hisse senedi ve şirket eurotahvilindeki 1,8 milyar dolarlık toplam çıkışın altında kalmıştır. Mayıs ayındaki çok güçlü performanstan sonra yaşanan bu soluklanma durumu, Temmuz ayında nispeten güçlü girişlerle dengelenmiştir. Kredi kalemindeki güçlü girişler, yerli bankaların 7,7 milyar dolarlık rekor uzun vadeli borç kullanımına dayanmaktadır. Geri ödemeler düşüldüğünde, bankaların uzun vadeli net borçlanması ise 3,4 milyar dolar ile 2015 Eylül ayından bu yana en yüksek rakam olarak kaydedilmiştir. Bankaların uzun vadeli dış borç çevirme oranını %181 (2023 Haziran: %105), şirketlerinkini ise %62 (2023 Haziran: %83) olarak hesaplamaktayız. Yılın ilk altı ayı itibarıyla bu oran bankalar için %166 (2023 Ocak-Haziran: %98), şirketler için ise %110 (2023 Ocak-Haziran: %74) seviyelerine ulaşmıştır.
Rezervler ve Gelecek Beklentileri
Rezervler artmaya devam etti. Haziran ayı büyük resminde 0,4 milyar dolar cari fazla, 0,1 milyar dolarlık finansman girişi ve 0,8 milyar dolarlık kaynağı tespit edilemeyen giriş ile ülke rezervlerinde 1,2 milyar dolar artış gözlemlenmiştir. Bu sonuç, finansman girişi olmayan bir ay için oldukça olumlu bir gelişmedir.
Temmuz ayında sıfır cari açık bekliyoruz. Temmuz ayında 5,9 milyar dolarlık ham dış ticaret açığı, turizm gelirlerindeki mevsimsel artış ile dengelenmesi beklenmektedir. Hisse senedi, DİBS, ÖST ve eurobond gibi menkul kıymetlerde yabancıların giriş, çıkış, ihraç ve itfa hareketlerini değerlendirdiğimizde portföyden 5,9 milyar dolarlık bir giriş hesaplamaktayız. Bu para girişi ağırlıklı olarak DİBS ve eurobond kaynaklı olup, hisse senedine anlamlı bir hareket gözükmemektedir.
Yüksek frekanslı TCMB analitik bilanço verilerini incelediğimizde, Temmuz ayında altın fiyat hareketlerinden arındırılmış brüt rezerv artışını 4,2 milyar dolar olarak hesaplamaktayız. 2024 cari açık tahminimizi aşağı çektik. Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarındaki gerileme, içeride sıkılaşan finansal koşulların düşük altın ithalatı ve zayıf iç talep ile dolaylı olarak dış dengeyi destekleyeceği öngörülmektedir. Ancak, Türk lirasında reel değerlenme ve ihracat pazarlarımızdaki yavaşlama cari denge için orta vadede risk oluşturabilir. İlk etkinin kısa vadede daha belirleyici olacağı düşüncesiyle cari açık tahminimizi 24 milyar dolardan 20 milyar dolara (milli gelirin %1,5’i) indirmiş bulunmaktayız. Bu tahmin, para politikasında geçmiş sıkılaşma dönemleri ile tutarlılık göstermektedir.
Sonuç olarak, Türkiye’nin ödemeler dengesi verileri, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde dikkatle izlenmesi gereken bir durum arz etmekte. Ekonomik göstergeler, Türkiye’nin finansal istikrarı ve sürdürülebilir büyüme potansiyeli açısından önemli bir temel oluşturmaktadır.
