Türkiye’nin İhracat Hedefleri ve Dolar Kuru Üzerindeki Etkiler
Hükümetin 2025-2027 dönemi için açıkladığı Orta Vadeli Program (OVP) ile 2023 yılında duyurulan 2023-2026 OVP’leri karşılaştırıldığında, Türkiye’nin 2024 ve 2026 yıllarındaki ihracat hedefleri 13 milyar dolar aşağı çekilmiştir. Bu durum, ülkenin ekonomik büyüme hedefleri ve dış ticaret dengesi açısından önemli bir gelişmeyi işaret etmektedir.
2023 yılında açıklanan OVP’de, 2024 yılı için Amerikan doları ortalamasının 36,8 TL olacağı öngörülmüştü. Ancak son açıklanan OVP ile bu rakam 33,2 TL’ye revize edilmiştir. Bu durum, Amerikan dolarının Türk Lirası (TL) karşısında yüzde 9,8 oranında değer kaybetmesi anlamına gelmektedir. 2025 ve 2026 yıllarındaki hedefler de benzer bir seyir izlemekte ve dolayısıyla döviz kurlarında öngörülen düşüş, ihracatçıları olumsuz etkilemektedir.
Özellikle 2024 yılı için yıllık enflasyonun yüzde 33 olarak öngörüldüğü OVP’de, bu hedefin günümüzde yüzde 41,5’e yükseldiği gözlemlenmektedir. Bu durum, enflasyonun artmasının yanı sıra döviz kurlarında yaşanan dalgalanmaların da etkisini göstermektedir. Türk lirasındaki aşırı değerlenme, ihracatçıların rekabet gücünü zayıflatmakta ve pazar kaybına yol açmaktadır.
İhracat Hedeflerinde Düşüş
Yeni OVP ile birlikte yıllık ihracat hedefleri de aşağı yönlü revize edilmiştir:
- 2024 yılı için hedef 267 milyar dolardan 264 milyar dolara düşürülmüştür.
- 2025 yılı için hedef 283,6 milyar dolardan 279,6 milyar dolara indirilmiştir.
- 2026 yılı için hedef 302,2 milyar dolardan 296,1 milyar dolara çekilmiştir.
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, bu durumu vahim olarak nitelendirerek, Türk ihracatçılarının müşteri kaybetmemek için öz sermayesinin erimesini göze alarak kar etmeden veya zararına işlerini sürdürdüğünü belirtmiştir. Özellikle küresel pazarda rekabetçiliğin kaybolması, ihracatçılar için büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Rakip ülkelerle karşılaştırıldığında Türk ürünlerinin yüzde 40 daha pahalı hale gelmesi, pazar kaybını daha da derinleştirmektedir.
Döviz Kurları ve Enflasyon
Türkiye’deki enflasyonun 2021 Eylül ayından itibaren tırmanışa geçmesi, döviz kurlarının artışını da beraberinde getirmiştir. Ancak, döviz kurlarındaki artışın maliyetlere yansıtılamaması, ihracatçıların zora girmesine neden olmuştur. Eskinazi, “Enflasyon rakamlarından düşük artan döviz kurlarıyla üç yıl daha devam edemeyiz.” diyerek, bu durumun sürdürülebilir olmadığını vurgulamaktadır.
Türk lirasındaki değer kaybının ve artan maliyetlerin, ihracat hedeflerini daha da olumsuz etkileyeceği endişesi taşımaktadır. İhracatçılara destek verilmediği takdirde, bu hedeflerin tutturulması zorlaşacaktır. Özellikle, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın döviz kuru üzerindeki baskıyı kaldırması ve dolar kurunun serbest piyasada olması gereken seviyeye gelmesi gerektiği ifade edilmektedir.
Sonuç
Sonuç olarak, Türkiye’nin ihracat hedefleri ve döviz kurları üzerindeki belirsizlikler, ekonomik büyüme ve sürdürülebilirlik açısından ciddi tehditler oluşturmaktadır. İhracatçıların performansına göre yeni devlet destekleri hayata geçirilmediği takdirde, Türk ekonomisi üzerinde domino etkisi yaratarak daha büyük sorunlara yol açabilir. Bu bağlamda, gerekli önlemlerin alınması elzemdir.
