Küresel Mali Piyasalarda Son Durum
Küresel mali piyasalar, “Kara Pazartesi” olarak adlandırılan sert satış baskısının ardından dün günü toparlanma eğilimi ile tamamladı. Bir miktar da olsa satış baskısının azalması ile hisse senetleri yönünü yukarıya çevirdi. Örneğin, Pazartesi günü %13 gerileyen Asya’nın gösterge endeksi Nikkei, dün kayıplarını benzer ölçüde telafi etti. Carry trade para birimi olarak öne çıkan Japon Yeni (JPY), dolar başına 141 seviyelerine kadar değerlenmesi sonrasında yeniden 147 seviyesine varan bir satış baskısı ile karşılaştı.
Benzer bir şekilde, güvenli liman olarak görülen 10 yıllık ABD tahvil faizinin getirisi, son bir yılın en düşük seviyesi olan %3,66’ya gerilemesinin ardından %3,91 seviyesine toparlandı. Piyasaların korku endeksi olarak bilinen VIX, pandemi dönemi ve 2008 küresel krizi dönemlerini hatırlatır bir şekilde, haftanın ilk iş günü varlık satışlarına paralel panikle 65 seviyesini test etti ve ardından 27 seviyelerine kadar normalleşti. Yukarıdaki örnekler artırılabilir olsa da, Japonya Merkez Bankası’nın (BoJ) likiditeyi kısarak paranın maliyetini artırma çabası, FED’in ise tam bir yıldır faiz oranlarını sabit tutarak ekonomiyi gereğinden fazla sıkma endişesi, resesyon korkularını tetikleyerek kâr satışları için gerekli ortamı sağladı. Ancak, piyasaların aşırı bir tepki vermesi sonrasında dün itibariyle normalleşmeye ya da kademeli de olsa dengelenme sürecine yeniden girdiği gözlemleniyor.
Pazartesi günü yaşanan finansal türbülansın ardından panik havasının dinmesinde BoJ’un büyük bir rol oynadığını görüyoruz. BoJ, bu sabah yaptığı açıklamada, piyasalar istikrarsız bir seyir izlerken faiz oranlarını artırma konusunda isteksiz kalacaklarını belirtti. Bu durum, Japon Yeni’nde keskin bir düşüşe yol açarken, Asya borsaları adeta yeşillere büründü. Ucuz parayı morfin gibi gören piyasalar yeniden carry trade ve hisse senetlerine yönelirken, gösterge endeks Nikkei dün %10 yükselmesinin ardından bu sabah da %2,5 artış gösterdi. MSCI’nın Japonya dışındaki Asya-Pasifik hisse senetlerini gösteren en geniş endeksi %1,3; Kore ve Tayvan borsaları ise sırasıyla %2,3 ve %3,4 oranında yükseldi.
Pazartesi günü yaşanan büyük çaplı likidasyon eğiliminin ardından, FED’den yılın son üç toplantısında beklenen toplam 125 baz puanlık gevşemeye kıyasla bu sabah vadeli kontratlar 100 baz puanlık bir gevşemeye işaret ederken, Eylül ayındaki 50 baz puanlık faiz indirimine ise %65 şans tanınıyor. Altının ons fiyatı, geçen hafta 2,480 dolara dayanmasının ardından 100 dolar düşüşle 2,380 dolar seviyelerine kadar geriledi. Petrol fiyatları ise, küresel talebin büyüme endişeleri ile Ortadoğu’daki arz kesintisi riski arasında kalarak, yıl başı seviyeleri olan 76 dolara kadar geriledi. Petrol fiyatlarındaki bu düşüş, net enerji ithalatçısı olan Türkiye ve KKTC gibi ülkelerin cari açık ve enflasyonla mücadelesine katkı sağlıyor.
Demokrat aday Kamala Harris, yardımcısı olarak Minnesota Valisi Tim Walz’i atadı. Bu tercihin, Trump’ın Minnesota’daki oylarını bölmeyi amaçladığını düşünüyoruz. Her ne kadar Walz ülke çapında çok tanınmasa da, kendi bölgesinde oldukça önemli ve kredibilitesi yüksek bir isim olarak öne çıkıyor. Son yapılan anketlere göre, Harris %51 ile Trump’ın %48’ini belirgin bir şekilde geride bıraktı.
Türk mali piyasaları, haftanın ilk gününü sakin bir seyirle atlatsa da, bültenlerimizde de belirttiğimiz üzere küresel satış baskısına kayıtsız kalamadı. USD/TRY kuru, geçen hafta Cuma gününü 33,2450 seviyesinde tamamlaması sonrasında dün 33,60 seviyesine yükselerek rekorunu bir adım daha yukarı taşıdı. TCMB’nin analitik bilançosuna göre, Pazartesi günü net döviz pozisyonu 2,3 milyar dolar azalırken, manşet rakam 18,3 milyar dolar seviyesine geriledi. Enflasyonu kontrol altına almaya çalışan TCMB’nin, kurun kontrolsüz yükselmesine izin vermeyeceğini ve bunu da sağlayacak kadar ‘cephane’ biriktirdiğini belirtmiştik.
Dün TCMB tarafından açıklanan reel efektif kur, TL’nin değerlenmeye devam ettiğini gösterdi. TL’nin değerlenmeye devam etmesine rağmen, turizm ve dış ticaret cephesinden gelen serzenişlere TİM Başkanı Gültepe “döviz karpuzdan daha ucuz” diyerek yanıt verdi ve değerli TL’yi eleştirdi. İthal etmenin üretmekten daha kolay olduğu bir ortamda bu eleştirileri anlasak da, enflasyonla savaşı kazanmak adına kurun kontrol altında kalması gerektiğini (ithal mallar üzerinden geçişkenlik) göz ardı etmiyoruz. TCMB’nin enflasyonla savaşta tek başına kalmasına üzülüyoruz.
Asya piyasalarının BoJ açıklaması ile yeşillere büründüğü günde, ABD borsalarının vadeli işlemlerinde de genel olarak yüzlerin güldüğünü söyleyebilirim. Kara Pazartesi’nin ardından piyasalarda kademeli olarak iyileşmenin devam edeceğini düşünüyoruz. Nihayetinde pek çok kurum gibi biz de ABD ekonomisi için resesyon riski görmüyoruz.
Mali piyasaların gündeminde bugün Türkiye cephesinde Hazine nakit dengesi, yurtdışında ise Almanya sanayi üretimi ön plana çıkıyor.
Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5), Grup Müdürü, Hazine Bölümü Kıbrıs İktisat Bankası
