Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Zorluklar
Son 15 çeyrektir büyüme başarısı gösteren Türkiye ekonomisi, pandeminin ve 6 Şubat 2023’te yaşanan deprem felaketinin üstesinden gelmeyi başardı. Ancak, bu büyümenin sürdürülebilirliği ve toplumun refah seviyesine etkisi hakkında ciddi endişeler var. Ekonomistler, hükümetin enflasyonla mücadele yerine büyümeyi tercih etmesinin, ülkenin ekonomik dengesini bozabileceğini vurguluyor.
Aram Ekin Duran tarafından yapılan değerlendirmelere göre, Türkiye, 2020 yılındaki %10,4’lük küçülmeden sonra sürekli büyüme kaydetti. Ancak bu büyüme, yüksek enflasyon oranları ve düşük refah seviyeleri ile birlikte geldi. 2023 yılı sonunda %4,5 büyüme hedeflenirken, 2024’ün ilk çeyreğinde %5,7’lik bir büyüme gerçekleşti. Bu büyüme, hükümetin kredi kanallarını açık tutarak tüketimi teşvik etme politikalarından kaynaklanıyor.
Göstergeler ve Ekonomik Durum
Buna rağmen, Türkiye ekonomisinin büyüme mucizesinin sonuna geldiği yönünde pek çok görüş var. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan veriler, sanayi üretiminde ciddi bir daralma yaşandığını gösteriyor. Haziran 2024 itibarıyla sanayi üretimi yıllık bazda %4,7 azaldı. Bu, 6 Şubat’taki deprem sonrası kaydedilen en büyük daralmadır. Ayrıca, dış ticaret rakamları da olumsuz yönde seyrediyor; ihracat birim değer endeksi %0,6 azalırken, ithalat birim değer endeksi %1,4 arttı.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri (PMI) Endeksi’nin Temmuz 2024 verileri, imalat sektöründeki kötüleşmeyi ortaya koyuyor. Haziran ayında 47,9 olan PMI, Temmuz’da 47,2’ye düştü. Bu durum, imalat sektöründeki yeni siparişler, fabrikaların çıkışları ve istihdam gibi göstergelerde bozulmaya işaret ediyor.
Hükümetin Ekonomi Politikaları
DW Türkçe’ye konuşan İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Öner Günçavdı, hükümetin şu anda enflasyonu düşürmek için büyümeden ödün verdiğini ifade ediyor. Bu durum, işletmelerin zora girmesine neden oluyor. Günçavdı, hükümetin yılın son çeyreğinde iş dünyasının şikayetlerine daha fazla kulak verebileceğine ve yeniden büyüme rotasına döneceğine dikkat çekiyor. Bunun yanında, Türkiye’deki faiz oranları önemli bir tartışma konusu. 28 Mayıs 2023 seçimleri sonrası, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in liderliğinde politika faizi %8,5’ten %50’ye yükseltildi ve bu seviye, mart ayından beri sabit tutuluyor.
Enflasyon ve Yapısal Reformlar
Türkiye’deki enflasyon oranları, 2024 yılı itibarıyla %61,8 seviyesine gerilerken, bu düşüşün geçici olup olmayacağı belirsiz. Ancak, hükümetin enflasyonla mücadele yöntemleri eleştirilmeye devam ediyor. Prof. Dr. Günçavdı, yalnızca faiz politikası ile yüksek enflasyonla mücadele etmenin yeterli olmayacağını vurguluyor. Hükümetin, üretim ve gelir politikaları geliştirmesi gerektiğini ifade eden Günçavdı, enflasyonla mücadelenin en fazla asgari ücretlilerin sırtına yüklendiğini belirtiyor.
Gelecek Tahminleri ve Ekonomik Büyüme
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) Temmuz 2024 raporuna göre, Türkiye ekonomisinin 2024 yılının ikinci çeyreğinde %0,5 oranında küçülmesi bekleniyor. Araştırmada, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle yapılan hesaplamalar, büyümenin düşeceğini gösteriyor. BETAM araştırması, nisan, mayıs ve haziran ayı GSYİH öncü göstergelerine dayanarak bu tahminleri yapıyor.
Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın, Türkiye’nin yüksek enflasyonla birlikte büyüme macerasının sonuna geldiğini ifade ediyor. Kısa vadeli dış borç riskinin artmasının yanı sıra, üretici şirketlerin TL cinsinden kredi bulmakta zorluk çekmesi bekleniyor. Alçın, ilerleyen süreçte konut sektöründeki yavaşlama ve kredi kartı harcamalarındaki düşüşün, büyümeyi olumsuz etkileyeceğini belirtiyor. Ayrıca, Eylül 2024’te açıklanacak Orta Vadeli Program’da büyüme hedeflerinin %3-3,5 seviyelerine çekilmesini öngörüyor.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
Sonuç olarak, Türkiye ekonomisinin karşılaştığı zorluklar ve belirsizlikler, hükümetin alacağı kararlarla doğrudan bağlantılı. Enflasyonla mücadelede izlenen politikalar, büyüme hedefleri ve ekonomik istikrar arasındaki denge, önümüzdeki dönemde kritik önem taşıyacak. Hükümetin, iş dünyasının taleplerini dikkate alarak yeniden büyüme odaklı bir politika izlemesi hayati olabilir. Ekonomik veriler ve gelişmeler ışığında, Türkiye’nin gelecekte nasıl bir ekonomik yol haritası izleyeceği merakla bekleniyor.
